Hermeandering Kleine Nete in Olens Broek en Langendonk
Herstel historische meanders noodzakelijk
Door in het verleden de Kleine Nete recht te trekken, de historische meanders te dempen en zo het valleigebied in te nemen kreeg het water in de waterloop minder ruimte. Enerzijds vloeit water hierdoor sneller af, ontstaan er hogere piekdebieten en vergroot het risico op overstromingen in stroomafwaarts gelegen gebied. Anderzijds verloor het van nature overstroombare valleigebied haar waterbergend vermogen wat leidt tot verdroging. Een rechtgetrokken waterloop is bovendien ecologisch niet interessant en betekent een verlies van fauna en flora in het watersysteem. De klimaatverandering versterkt deze effecten.
Op sommige locaties in het gebied lagen de afgesneden meanders nog als vijvers in het landschap. Door deze meanders opnieuw aan te sluiten op de Kleine Nete kan de historische vorm van de rivier gedeeltelijk herstellen. Dit zorgt voor meer variatie in stroomsnelheid, meer kansen voor fauna en flora en betere waterberging.
Op sommige plaatsen lagen afgesneden meanders nog als vijvers in het landschap
Doel 1: Meer ruimte voor water
Door in de rechte loop van de Kleine Nete ter hoogte van de meanders drempels te voorzien, stroomt een basisafvoer van water richting de meanders. Bij hevige regen ontstaan piekafvoeren. In deze situatie overstromen de drempels en vindt het water zowel zijn weg langs de meanders als de huidige rechte loop. De meanders zijn voorzien van een winterbed. Hierdoor is er bij hoge waterafvoer voldoende ruimte wat problemen stroomopwaarts vermijdt.
Doel 2: Nieuwe kansen voor fauna en flora
De meanders zijn smaller dan de hoofdloop. Zo ontwikkelt zich een permanente opstuwing waarbij vissen nog steeds kunnen migreren. De opstuwing in de meanders zorgt voor een vernatting van het natuurgebied Olens Broek en voor betere natuurontwikkeling in dit gebied. Verder zorgen stroomdeflectoren en ijsvogelwanden voor een meer natuurlijke inrichting. Het natuurgebied maakt dan ook deel uit van het habitatrichtlijngebied “Vallei van de Kleine Nete met aangrenzende brongebieden, moerassen en heiden”.
Gevolgen voor waterbeleving
De ingrepen aan de Kleine Nete hebben ook gevolgen voor het wandelnetwerk in het gebied. Door de hermeandering ontstaan eilanden die niet toegankelijk zijn voor recreanten. Een nieuwe voetgangersbrug zorgt ervoor dat het wandeltraject een aaneengesloten geheel blijft. Ook de kajakvaart kan blijven doorgaan. Kajakkers nemen voortaan de meanderende route in de plaats van de huidige rechte waterloop.
Rivierherstelprogramma van de Kleine Nete
De hermeandering van de Kleine Nete in het gebied Olens Broek-Langendonk is een deelproject van het integraal rivierherstelprogramma van de Kleine Nete. Dit omvat een tiental projecten vanaf de N19 te Kasterlee tot de monding van de Aa in Grobbendonk. De doelstellingen van dit rivierherstel zijn drieledig: creëren van extra bergingscapaciteit, compenseren van verloren gegane ecologische waarden en realiseren van structuurherstel van de waterloop.
