Net voor de zomer van 2021 werden bij de werken aan de Antwerpse Oosterweelverbinding PFAS vastgesteld. De stof leidde tot onrust en vragen. De Vlaamse Regering besliste daarom om het onderzoek gecoördineerd aan te pakken met partners en overheidsorganisaties, waaronder ook de VMM. Nu, één jaar later, brengen we in deze thematische nieuwsbrief een overzicht en stand van zaken rond de PFAS-problematiek en vooral de rol die de VMM hierin speelt.
De Europese kaderrichtlijn Water is in Vlaanderen omgezet in het decreet Integraal waterbeleid. Die moet zorgen voor een goede toestand van zowel oppervlakte- als grondwater. Om dit te realiseren stelde de Vlaams Regering, op voorstel van de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW), op 1 juli laatstleden stroomgebiedbeheerplannen vast voor de volgende zes jaar. De VMM coördineert de werking van de CIW en het VMM-onderzoek vormt de basis voor de beleidsvorming. PFAS is een van die gevaarlijke stoffen die hierbij specifieke aandacht krijgt. Op Europees niveau stuurt de VMM mee aan om de PFAS-problematiek aan te pakken aan de bron.
Een van de bronnen van PFAS-verspreiding is de lozing van afvalwater in oppervlaktewater en rioleringen. Bedrijven die afvalwater willen lozen, moeten daarvoor een toelating aanvragen via de omgevingsvergunning. Het is de bevoegde overheid (gemeente, provincie, minister) die een beslissing neemt over de omgevingsvergunning op basis van o.a. het advies van de VMM. De VMM berekent in haar advies ook de impact van een lozing op het ontvangende oppervlaktewater en bekijkt of die lozing verenigbaar is met de doelstellingen van de kaderrichtlijn Water.
Op de locaties waar PFAS opdook, moesten de meest acute problemen, risico’s en noden snel gedetecteerd worden. Daarom ondersteunde de VMM gebiedsgericht met een specifiek monitoringscampagne naar PFAS in de omgeving van de Oosterweelwerf. Tegelijkertijd moest de verspreiding van PFAS in het milieu in het algemeen beter in kaart gebracht worden. Daarvoor zette de VMM begin dit jaar ook een grootschalige monitoringscampagne op naar PFAS in oppervlaktewater, grondwater, drinkwater en afvalwater. De expertengroep baseert zich op de resultaten van deze metingen, samen met de kennis van andere instanties, om aanbevelingen te formuleren voor het PFAS-actieplan.
In februari 2020 was er al een PFAS-actieplan voor Vlaanderen opgemaakt, waar ook de VMM aan meewerkte. Na de vaststellingen op de Oosterweelsite stelde de Vlaamse Regering in juni 2021 een onafhankelijke opdrachthouder voor PFAS – Karl Vrancken – voor om het geheel te coördineren. Hij richtte een expertenwerkgroep op en leverde twee tussentijdse rapporten af. Een derde rapport verscheen vorige vrijdag 15 juli. De VMM brengt hier haar expertise in.
De PFAS-opdrachthouder van de Vlaamse Regering geeft een volledig overzicht van de problematiek rond de vervuiling met persistente chemicaliën en de stand van zaken van de onderzoeken. Ook voor de domeinen die buiten de bevoegdheid vallen van de VMM.
De VMM werkte samen met de Databank Ondergrond Vlaanderen (DOV) om samen met OVAM en het Agentschap Zorg en Gezondheid PFAS-data te delen in de PFAS-verkenner. Op de kaart kan je zien of er in jouw buurt informatie over PFAS aanwezig is. Daarnaast kan je via het geoloket waterkwaliteit de waterkwaliteitsdatabank van de VMM raadplegen. Deze databank wordt voortdurend geactualiseerd, dus ook nadat PFAS-metingen werden uitgevoerd.
Na het uitzonderlijk natte jaar 2021 is de droogte terug van weggeweest. Intussen zijn we beter voorbereid op een mogelijke droge zomer. Via de Blue Deal werken we volop aan de broodnodige structurele aanpak van waterschaarste en droogte. Dreigt het toch droog te worden, dan wordt een gecoördineerde aanpak uitgerold om gepaste en weloverwogen maatregelen te nemen. Het afwegingskader waterschaarste ondersteunt ons hierbij.
Van Vlaanderen een circulaire koploper maken in Europa, dat is de uitgesproken ambitie van de Vlaamse Regering. De VMM en het Vlaams Werkgeversplatform zetten samen hun tanden in de opdracht om dat te realiseren op vlak van waterkringlopen. We onderzoeken hoe we circulair water nog meer kunnen inzetten als middel voor een duurzaam watergebruik en voor een robuust watersysteem in Vlaanderen.
De VMM blijft zich inzetten voor bestrijding van afval in onze rivieren en installeerde daarom de eerste twee vuilfuiken in Vlaanderen. Deze moeten het grof vuil sneller ‘vangen’ in het Maasstroomgebied. Na 6 maanden evalueren we het proefproject.
Elke dag opnieuw werkt de Vlaamse Milieumaatschappij aan het milieu van morgen. Water, lucht en klimaat(adaptatie) zijn onze kerntaken.
