De meest recente updates over de Blue Deal projecten waar de Vlaamse Mileumaatschappij aan werkt.
De Vlaamse Regering zet opnieuw stappen om Vlaanderen weerbaarder te maken tegen droogte en waterschaarste. Het kent 10 miljoen euro steun toe aan 11 investeringsprojecten die meer water circulair gebruiken en minder water verbruiken. Ze verlagen zo de druk op ons kostbare grond- en oppervlaktewater. De projecten passen in het Vlaams klimaatadaptatieplan en de structurele verankering van de Blue Deal. De Vlaamse Milieumaatschappij coördineert het steunprogramma.
De klimaatverandering stelt ons op de proef: nattere winters doen de kans op wateroverlast toenemen, in de zomer staan we voor de uitdaging van langere droge periodes. In 31 proefprojecten die de VMM subsidieert, werken bedrijven, (non-profit) organisaties en lokale besturen samen aan nieuwe manieren en technieken om slimmer om te gaan met water. Zo zijn ze beter bestand tegen waterschaarste in droge periodes. Denk je ook na over duurzaam watergebruik in jouw (bedrijfs)activiteiten, in samenwerking met jouw ‘buren’, of bots je op specifieke hindernissen? Deze proefprojecten gingen je al voor en de uitvoerders ervan delen hun inzichten.
In uitvoering van een nieuw besluit van de Vlaamse Regering werden 26 prioritaire gebieden geselecteerd waarvoor binnen de 2 jaar een peilbesluit moet worden opgemaakt. In zo’n peilbesluit worden duidelijke afspraken gemaakt rond goed peilbeheer op onbevaarbare waterlopen en grachten en worden ze juridisch verankerd. Zo pakken we verdroging aan en houden we het water zoveel mogelijk vast, rekening houdend met de noden van een gebied. De VMM biedt ondersteuning aan de betrokken waterbeheerders.
17 kilometer waterloop en oevers werden de voorbije 7 jaar grondig onder handen genomen in Beringen, Tessenderlo, Diest en Scherpenheuvel-Zichem. De historische verontreiniging van de Winterbeek met zware metalen en zouten werd waar mogelijk weggenomen. De gesaneerde oevers zijn opnieuw proper en ook de eerste positieve effecten van de verbeterde beekkwaliteit zijn al zichtbaar.
De Kleine Nete kronkelt terug als vanouds door natuurgebied het Olens Broek-Langendonk in Herentals. Door de rivier vroeger recht te trekken verloor ze haar ecologische waarde en ontstonden vijvers in het landschap. De afgelopen maanden verbond de VMM die vijvers opnieuw met het rechtgetrokken traject. De herstelwerken zorgen voor meer stromingsvariatie, laten de natuur in en rond rivier floreren en voorkomen dat het gebied verder verdroogt.
In Sint-Katelijne-Waver en Mechelen start de VMM vandaag 16 oktober met oeverherstel van de Vrouwvliet. Van de Maanstraat tot de Antwerpse Steenweg, een traject van 3 km, worden de betonnen oevers vervangen door ecologisch waardevolle oevers met flauwere hellingen en natuurlijke oevervegetatie. De ingreep versterkt de ecologische toestand en vergroot het zelfzuiverend vermogen van de waterloop. De wandel- en fietspaden door de Vrouwvlietvallei worden aantrekkelijker.
In augustus startte de VMM met de herinrichting van de Winge tussen de E314 en de monding in de Demer in Rotselaar en Holsbeek. Door onder meer kunstmatige oeververstevigingen weg te halen, vrije meandering te stimuleren en extra bos aan te planten, kan de waterloop en zijn oeverzone zich over een lengte van 6 km opnieuw natuurlijk ontwikkelen. Bovendien bieden de ingrepen bescherming tegen wateroverlast en droogte. Het gaat om een Blue Deal project van de Vlaamse Regering.
De Gaverbeek kronkelt sinds kort door De Gavers in Harelbeke. Een meanderende bedding maakt de waterloop 130 meter langer. Dankzij de extra ruimte kan ze meer water bergen, verbetert de waterkwaliteit en is ze waardevoller voor fauna en flora. De VMM financierde de werken als onderdeel van de Blue Deal en voerde ze uit in samenwerking met de provincie West-Vlaanderen. De ingreep maakt deel uit van de uitbreiding van het provinciedomein met 20 hectare, tot in totaal 212 hectare.
Het profiel van de Ledebeek ondergaat een metamorfose. Vanaf de Veldekensstraat in Destelbergen, over het volledige grondgebied van Lochristi, tot de Nieuwe Stationsstraat in Lokeren krijgt ze een nieuw profiel. De VMM werkt aan een extra waterbuffering van 50.000 m³, een gunstige situatie voor het grondwaterpeil en een opwaardering voor de biodiversiteit. Recreatieve hotspots moeten de beek dichter bij de mensen brengen. De werken starten op 15 september en duren ongeveer een jaar.
September mag dan wel zomers starten, de natte maand augustus deed de grondwaterspiegel in Vlaanderen verder stijgen. In 87% van de meetlocaties registreert de Vlaamse Milieumaatschappij normale, hoge tot zeer hoge grondwaterpeilen voor de tijd van het jaar. Bovendien vertoont de meerderheid van de meetplaatsen stijgende grondwaterpeilen, wat een atypische situatie is omdat in zomermaanden een dalende trend normaal is.
Vandaag plaatste de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) een 26 meter lange voetgangersbrug over de Kleine Nete. De brug wordt geplaatst in het Olens Broek-Langendonk, een natuurdomein waar het Agentschap voor Natuur en Bos momenteel meer dan 200 ha beheert. Het domein situeert zich langs beide oevers van de Kleine Nete in de gemeenten Olen en Herentals. De nieuwe brug zal de, omwille van werken tegen verdroging, aangepaste wandeltracés verbinden. De voetgangersbrug opent binnen enkele weken, de werken aan de Kleine Nete lopen nog tot eind september.
De voorbije dagen viel de langverwachte regen, na een tot nog toe hete en droge maand juni. Deze neerslag neemt de kans op langere droge periodes niet weg. We volgen de situatie op de voet en zetten op een rijtje welke maatregelen (kunnen) genomen worden. Hoe staan we ervoor en wat leren we van de voorbije jaren? We legden deze en andere vragen voor aan de VMM-expert droogte, Sofie Herman.
Begin juni startten de sloopwerken van allerlei constructies en verhardingen in Geel, Kasterlee, Nijlen en Olen. Het is de eerste fase van ‘De Grote Opkuis’, een onthardingsinitiatief van de gebiedscoalitie Kleine Nete, onderdeel van een strategisch project ‘Meer veerkracht in de vallei van de Kleine Nete’. De VMM coördineert de werken, al 5 deelpartners gingen aan de slag.
De stad Borgloon (Limburg) biedt haar landbouwers en fruittelers een alternatieve waterbron aan in droge periodes. Voor de Blue Deal plaatste de stad ter hoogte van de Boeshovenweg een opvangbekken met een volume van 488 m³. Het regenwater dat op de nabijgelegen gebouwen en verhardingen van fruitveiling BelOrta valt, belandt in dit bekken. De stad kreeg hiervoor een subsidie via het steunprogramma ‘Collectief regenwater’ dat de Vlaamse Milieumaatschappij coördineert.
In Landegem begint de Vlaamse Milieumaatschappij in juli met ecologische herstel van de Oude Kale. Ter hoogte van het station krijgt de waterloop een natuurlijk kronkelend traject. De waterkwaliteit verbetert en de omgeving wordt waardevoller voor fauna en flora. Onder de Blue Deal-vlag maakt dit project Vlaanderen weerbaarder tegen droge zomers.
De tweede helft van mei was kurkdroog, maar door de natte lente zijn de grondwaterstanden begin juni in meer dan de helft van de meetplaatsen normaal voor de tijd van het jaar. Toch laat het uitblijven van regen de voorbije weken zich al voelen in de afvoeren en peilen van onze waterlopen en wordt tot 13 juni geen neerslag voorspeld. Demir: “Paniek is nergens voor nodig, de toestand is nog niet zorgwekkend. Spaarzaam zijn met water én verder investeren in onze Blue Deal blijft het ganse jaar nodig”.
In Vorselaar en Grobbendonk start de VMM in augustus met structuurherstel van de rivier de Aa. Het aansluiten van 7 oude meanderbochten en enkele kleinere ingrepen in en langs de rivier verbeteren de ecologische toestand. De Aa krijgt opnieuw een natuurlijk kronkelend traject en wordt waardevoller voor waterleven.
In Vlaanderen nemen we met de Blue Deal verschillende terreinmaatregelen om de
sponswerking te versterken. Hoe goed werken deze maatregelen? Hoe meet je de impact op
het watersysteem? Met de Praktijkgids Monitoring leren we uit ons terreinwerk.
April was een koude, natte maand. De vele regen en lage temperaturen zorgen ervoor dat de grondwaterstanden begin mei in meer dan de helft van de meetplaatsen hoog tot zeer hoog zijn voor de tijd van het jaar. De trend van maart zet zich zo verder. “Regenwater moeten we nu maximaal in de grond laten infiltreren, zeker in gebieden die zich daar perfect toe lenen. Met de Blue Deal werken we hier volop aan met natte natuurprojecten in gans Vlaanderen”, zegt Vlaams minister van omgeving Zuhal Demir.
De spaarvijver bij de Neeralfenemolen (Ternat) functioneert opnieuw als waterbuffer. In 2018 kocht de VMM de vijver, rondde er vorig jaar een slibruiming en oeverherstel af en verbond ze met de Steenvoordebeek. De herinrichting biedt zo nieuwe kansen voor fauna en flora en verbetert de waterkwaliteit. Dit project is één van de maatregelen van het riviercontract Bellebeek en werd mogelijk gemaakt door de Blue Deal en met middelen van het Visserijfonds (Agentschap Natuur en Bos).
Twintig Vlaamse steden en gemeenten zullen in de toekomst 70 miljoen liter drink- en grondwater per jaar besparen. Ze realiseren dit door regenwater op te vangen via gemeentelijke infrastructuur en te hergebruiken. Zo benutten ze een enorm potentieel aan regenwater dat anders in de riolering terecht komt. Eind 2022 ontvingen ze hiervoor een toegezegde investeringssteun van de Vlaamse Regering in het kader van de Blue Deal.
Deze week start de uitbraak van de betonnen bedding van de Gaverbeek die door het provinciedomein De Gavers stroomt. Door de ontharding infiltreert water beter in de bodem. De waterloop krijgt een meanderende bedding van 130 meter, waardoor ze meer water kan bergen en piekafvoeren stroomafwaarts dalen. Het project valt onder de Blue Deal en is mogelijk door nauwe samenwerking tussen de VMM en de Provincie West-Vlaanderen.
Waar een zeer droge maand februari nog voor lage grondwaterstanden zorgde, ziet de situatie er nu helemaal anders uit dankzij een zeer natte maand maart. Begin april zijn de grondwaterstanden in ongeveer de helft van de meetplaatsen hoog tot zeer hoog.
Met middelen van het Vlaams klimaatadaptatieplan beslist Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir om bedrijven, gemeenten en organisaties dit jaar te helpen om meer water circulair te gebruiken en op die manier ook minder water te verbruiken. Ze lanceert een projectoproep. Goedgekeurde projecten kunnen tot 75% steun krijgen.
De VMM startte met de renovatie van de stuwconstructie op de Vliet-Grote Molenbeek. De vernieuwing voorkomt de verdere verdroging van de Vliet en beschermt de gemeentes Puurs-Sint-Amands en Bornem tegen wateroverlast. We automatiseren de stuw zodat ze kan werken bij snel veranderende weersomstandigheden. Dit project is één van de maatregelen van het riviercontract Vliet-Molenbeek en wordt mogelijk gemaakt door de Blue Deal.
Ter hoogte van het recreatiedomein Ark van Noë kronkelt de Kleine Nete weer zoals vroeger. De historische meander, voordien gebruikt als visvijver, staat opnieuw in verbinding met de rivier. Water krijgt meer ruimte en extra ingrepen beschermen het gebied tegen overstromingen. Het project werd uitgevoerd door de VMM en kwam tot stand door de Blue Deal, de strijd van de Vlaamse Regering tegen droogte en waterschaarste, en is een van de maatregelen van het rivierherstelprogramma Kleine Nete.
Na een verbetering in januari stelt de VMM nu een daling van het freatische grondwater vast. Op 5 maart vertoonde 82% van de meetplaatsen een lage (29%) tot zeer lage (53%) freatische grondwaterstand voor de tijd van het jaar. Begin februari ging dat maar om 37% van de meetplaatsen. Ook de 14-daags gemiddelde debieten van onze waterlopen dalen t.o.v. een maand geleden. Terwijl er begin februari nog op 60% van de locaties lage tot zeer lage 14-daags gemiddelde debieten voor de tijd van het jaar werden gemeten, gaat het nu over 91% van de meetplaatsen.
Eind 2022 gaf de Vlaamse Regering investeringssteun aan vijf bedrijven die projecten opzetten om gezuiverd rioolwater (effluent) opnieuw te gebruiken. Nu belandt rioolwater dat door een RWZI wordt gezuiverd weer in onze waterlopen. Daar vloeit het weg. De bedrijven experimenteren met innovatieve processen om dit gezuiverd rioolwater toch te gaan gebruiken, i.p.v. grond- en oppervlaktewater. Een oplossing voor onze waterschaarste.
Grotere regenwaterputten en meer water dat moet infiltreren: het is één van de vele maatregelen waarmee Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir Vlaanderen beter wil wapenen tegen de droogte en mensen thuis over voldoende water wil laten beschikken. Opvallend: ook het openbaar domein ontspringt niet langer de dans.
In 2023 gaat de strijd tegen droogte en waterschaarste in Vlaanderen verder. De Blue Deal, het ambitieuze antwoord van de Vlaamse Regering in die strijd, gaat haar derde levensjaar in. Ook de VMM werkt hieraan mee. Zo starten er bij het begin van 2023 vier nieuwe waterloopprojecten op die water meer ruimte geven en het overstromingsrisico in de omgeving verlagen.
