Verzilting oppervlaktewater (2007-2021)
- Te hoge zoutconcentraties zijn schadelijk voor zoetwaterorganismen en kunnen het gebruik van oppervlaktewater voor bv. irrigatie, het drenken van vee of de productie van drinkwater bemoeilijken.
- De chlorideconcentratie en de geleidbaarheid zijn indicatoren voor verzilting.
- De warme en droge periodes van de periode 2018-2020 hebben tot lagere debieten in de waterlopen geleid en dus tot minder verdunning en tot meer verzilting. De verzilting kan ook toenemen door de lagere tegendruk van het zoete oppervlaktewater tegen opwellend, zout grondwater.
- De minder warme en minder droge omstandigheden van 2021 hebben geleid tot minder hoge chlorideconcentraties en een lagere geleidbaarheid.
Toestand
In 2021 voldeed 64% van de Vlaamse waterlichamen aan de norm voor chloride en 38% aan de norm voor geleidbaarheid.
De minder warme en minder droge omstandigheden van 2021 hebben geleid tot minder hoge chlorideconcentraties en een lagere geleidbaarheid.
Evolutie
In de periode 2017-2020:
- lagen de gemiddelde geleidbaarheid en de gemiddelde chlorideconcentratie vrij hoog;
- daalde het percentage waterlichamen dat aan de typespecifieke normen voldoet.
De periode 2017-2020 werd gekenmerkt door lange droge en warme periodes die geleid hebben tot lage debieten van de waterlopen. Daardoor was er minder verdunning met meer verzilting tot gevolg. Bij lagere debieten is er ook minder tegendruk vanwege het zoete oppervlaktewater zodat zout grondwater meer kans krijgt op te wellen.
Uit de derde figuur blijkt:
- hoe chlorideconcentraties en geleidbaarheid doorheen het jaar evolueren met telkens hogere concentraties aan het einde van de zomer door minder verdunning;
- dat aan het einde van de zomers van 2018, 2019 en 2020 bijzonder hoge concentraties vastgesteld werden.
De hoge mate van verzilting in de periode 2018-2020 heeft ook een duidelijke invloed op de globale trends over de laatste tien jaar:
- chloride: 31% van de meetplaatsen vertoonde in de periode 2012-2021 een statistisch significante stijging terwijl slechts 5 % een daling vertoonde;
- geleidbaarheid: 34 % van de meetplaatsen vertoonde in de periode 2012-2021 een statistisch significante stijging terwijl slechts 2 % een daling vertoonde.
Hoe pakken we dit aan?
De stroomgebiedbeheerplannen bepalen wat Vlaanderen zal doen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater te verbeteren. Alle maatregelen en acties om de toestand van de watersystemen te verbeteren of de overstromingsrisico's beter te beheren, zijn samengebracht in het maatregelenprogramma. Naast de acties rond Verontreiniging van oppervlaktewater kunnen ook acties rond Duurzaam watergebruik, Kwantiteit grondwater en Kwantiteit oppervlaktewater van belang zijn voor de verziltingsproblematiek. Zo kan de afbouw van grondwaterwinning verzilting van grondwater tegengaan.
Omwille van de link tussen verzilting en droogte zijn ook acties uit de Blue Deal relevant. De Blue Deal is een plan van de Vlaamse regering in de strijd tegen waterschaarste en droogte.
Meer info
De verziltingstoestand wordt voortdurend opgevolgd met automatische sensoren op 80 locaties, vooral in West-Vlaanderen. De data kunnen live bekeken worden op waterinfo.be.
Bij aanhoudende droogte wordt het zoutgehalte in de waterlopen in het kust- en poldergebied intensiever opgevolgd. De resultaten worden o.a. gerapporteerd in de Evaluatierapporten waterschaarste en droogte.
Rapport: Verziltingstoestand van het oostelijk kustgebied
Project: Topsoil