Concentratie stikstofdioxide gemeten met passieve samplers

Gezondheidseffect & Natuurimpact

Stikstofdioxide komt via de ademhaling in het lichaam. Zowel korte episodes van hoge concentraties als langdurige blootstelling aan lage concentraties (5 - 10 µg/m³) zijn schadelijk, ze veroorzaken:

• Irritaties van de luchtwegen.
• Astma bij kinderen.
• Stikstofoxiden dragen bij tot de vorming van ozon en fijn stof die ook schadelijke effecten hebben op de gezondheid.

In de natuur dragen stikstofoxides bij aan verzuring en vermesting:

• Stikstofdepositie vermindert de plantendiversiteit en maakt planten gevoeliger voor stress door bv. droogte en insecten.
• De kwaliteit van het grondwater daalt door uitspoeling van nitraat en metalen.

Passieve samplers versus monitoren

• Passieve samplers meten, in tegenstelling tot de automatische monitoren, niet volgens de Europese referentiemethode, maar ze worden wel gekalibreerd ten opzichte van deze referentiemethode.
• De jaargemiddelden bekomen met passieve samplers voldoen aan de Europese criteria voor ‘indicatieve metingen’. We spreken daarom van ‘indicatieve jaargemiddelden’.
• Passieve samplers laten toe om metingen uit te voeren op plaatsen waar er geen ruimte is voor een vast meetstation, zoals in street canyons. Passieve samplers zijn goedkoop en hebben geen elektriciteit nodig, hierdoor zijn ze geschikt om tegelijk op veel plaatsen metingen uit te voeren bij tijdelijke meetcampagnes.
• De resultaten van de passieve samplers dienen ook om de modelresultaten te valideren en te verbeteren.
• Na de bemonstering van de passieve samplers worden deze geanalyseerd in het labo. De resultaten zijn dus niet in real-time beschikbaar.

 Doelstellingen

Naam	Doelstelling	Meetplaatsen die doelstelling halen in 2023
Europese jaargrenswaarde	40 μg/m³	50/50
WGO-jaaradvieswaarde	10 μg/m³	7/50

 Toestand 2023

In 2023:

• Respecteerden alle meetplaatsen met passieve samplers  de Europese jaargrenswaarde. Vorig jaar werd er nog op 1 meetplaats een overschrijding gemeten, namelijk aan een drukke gewestweg in Houthalen-Helchteren.
• Werd de WGO-advieswaarde op bijna alle meetplaatsen met passieve samplers overschreden, uitgezonderd op 7 meetplaatsen in natuurgebieden.
• Werd het hoogste NO₂-jaargemiddelde (35 µg/m³) gemeten aan een drukke gewestweg in Houthalen-Helchteren en in de Hoogstraat in Gent, een drukke street canyon in het centrum van de stad.  In Antwerpen noteerden we het maximale jaargemiddelde (34 µg/m³) zowel aan de Turnhoutsebaan, een drukke invalsweg in het centrum van de stad, als aan de Deurnsebaan, een drukke verbindingsweg in Merksem. 

Evolutie

• In het algemeen zien we een dalende trend van de NO₂-jaargemiddelden in Vlaanderen.
• In 2023 daalden de jaargemiddelden gemeten met passieve samplers sterk ten op zichte van 2022: gemiddeld met 5 µg/m³ of bijna 18 %.
• Naast de dalende uitstoot is deze sterke daling te danken aan het gunstige weer: 2023 kende veel dagen met neerslag en weinig windstille dagen. Beide zijn gunstig voor de luchtkwaliteit omdat regen en wind zorgen voor uitwassing en verdunning van luchtvervuiling
• In de periode 2017-2019 zagen we in Antwerpen en Gent nog overschrijdingen van de jaargrenswaarde op meerdere meetplaatsen, vooral op meetplaatsen met weinig verdunning (street canyons) en/of veel verkeer.
• De concentraties in 2020 waren extra laag door de invloed van de coronamaatregelen waardoor er minder uitstoot van verkeer en industrie was.

Meer informatie

• Waar bevinden de passieve samplers zich (excel)?
• Hoe evolueren de NO₂-concentraties op locaties met passieve samplers (excel)?
• CurieuzeNeuzen Vlaanderen: het grootste burgeronderzoek naar luchtkwaliteit ooit.