Concentratie ultrafijn stof (UFP) in de omgevingslucht
- Ultrafijn stof (UFP) zijn deeltjes met een diameter kleiner dan 100 nm (0,0001 mm). De VMM meet UFP-deeltjes van 10 tot 100 nm.
- Ongeveer 90% van het aantal deeltjes in de lucht zijn ultrafijne stofdeeltjes
- In een stedelijke omgeving is verkeer de belangrijkste bron van ultrafijn stof, maar ook de industrie en huishoudens (gebouwenverwarming) dragen bij tot de uitstoot van UFP
- Door hun zeer kleine afmeting kan ultrafijn stof diep doordringen in de longen, in de bloedstroom terechtkomen en schadelijke effecten elders in het lichaam veroorzaken
Doelstellingen
Momenteel bestaat er op Europees of Vlaams niveau geen regelgeving voor ultrafijn stof. De WGO formuleerde ook nog geen advieswaarden voor de gezondheid.
Toestand in 2020
Er is momenteel 1 meetplaats, op een stedelijke locatie in Borgerhout (Antwerpen). In 2021 waren er door verschillende technische problemen met het toestel maar 56 % van de tijd geldige UFP-metingen (uurgemiddelden) beschikbaar. Door de lage beschikbaarheid aan metingen kunnen we geen betrouwbare data-analyse uitvoeren. We rapporteren daarom geen UFP-concentraties voor 2021. Hieronder volgt de beschrijving van de toestand in 2020:
- De gemiddelde jaarconcentratie was er gelijk aan 8.060 deeltjes/cm³ met een diameter tussen 10 en 100 nm.
- Meer dan de helft van de gemeten deeltjes was 10 tot 30 nm groot.
- Doordat UFP in een stedelijke omgeving sterk geassocieerd is met (weg)verkeer, worden er op weekdagen overdag hogere concentraties gemeten.
- In het weekend ligt de UFP-concentratie gemiddeld lager dan op weekdagen.
Evolutie
In 2020 lag de gemiddelde concentratie 11 % lager dan het gemiddelde over de periode 2015-2019:
- Sinds 2018 is de stijging van de concentraties tijdens de ochtend- en avondspits veel minder uitgesproken dan in 2016 en eerder
- De grootteverdeling van de deeltjes was in 2020 dezelfde als in 2019
Hoe pakken we dit aan?
Voor UFP werden geen specifieke maatregelen geformuleerd om de concentraties te verlagen. We willen in eerste instantie een beter inzicht verwerven in de uitstoot van UFP door vliegtuigmotoren en wegverkeer. Het beleid om de grotere fijnstoffracties terug te dringen, zal mogelijk wel een impact hebben op de concentraties UFP.
Een volledig overzicht van de maatregelen voor de verbetering van de luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Een bespreking van de voortgang van de maatregelen is terug te vinden in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.
Meer informatie
- Waar liggen de meetplaatsen en welke concentraties werden er gemeten (excel)?
- De luchthaven van Zaventem is een bron van ultrafijn stof.
- In welke mate dragen luchtverkeer en wegverkeer bij aan de concentratie ultrafijn stof rond de luchthaven van Zaventem?
- Varieert het aantal ultrafijne partikels tussen meetplaatsen in de stad Antwerpen (februari en oktober 2013)?