Blootstelling en gezondheidseffecten van fijn stof (PM₁₀ en PM₂,₅)
- fijn stof is schadelijk voor de gezondheid; dit geldt zowel voor PM10 als voor PM2,5
- de grootste gezondheidsimpact is door PM2,5 omdat kleinere deeltjes dieper in de longen kunnen doordringen
- bijna de volledige bevolking wordt blootgesteld aan teveel dagen met verhoogde concentraties van PM2,5
- aantal vroegtijdige sterftes door PM2,5 in 2019 wordt geschat op 4400 in Vlaanderen
Gezondheidseffecten
Er is geen veilige ondergrens voor fijn stof waaronder geen nadelige gezondheidseffecten voorkomen.
De gezondheidseffecten kunnen zijn:
- luchtwegklachten en -infecties zoals hoesten, astma, verminderde longfunctie en chronische luchtwegaandoeningen
- kankerverwekkend: fijn stof kan niet enkel leiden tot longkanker, maar een langdurige blootstelling kan ook tot borstkanker en kankers van het spijsverteringsstelsel leiden
- dichtslibben van bloedvaten en hartaanvallen
- daling van de levensverwachting: elke inwoner van Vlaanderen verloor in 2018 gemiddeld ongeveer 14 maanden in goede gezondheid aan fijn stof
- vroegtijdig sterftes: het aantal vroegtijdige sterftes door PM2,5 in 2019 wordt geschat op zo’n 4400
Fijn stof is de belangrijkste polluent op het vlak van gezondheidsimpact door milieufactoren.
Doelstellingen
| Naam | Doelstelling PM10 | Doelstelling PM2,5 |
|---|---|---|
| WGO-jaaradvieswaarde (2005) | 20 µg/m³ | 10 µg/m³ |
| WGO-dagadvieswaarde (2005) | maximaal 3 dagen per jaar > 50 µg/m³ | maximaal 3 dagen per jaar > 25 µg/m³ |
| Vlaams luchtbeleidsplan | voldoen aan WGO-jaaradvieswaarde tegen 2050 |
|
Toestand in 2020
Volgens de WGO-doelstellingen (2005) zijn er in 2020 te veel dagen met verhoogde dagwaarden van fijn stof. Ook op jaarbasis zijn de concentraties aan fijn stof nog te hoog.
| % bevolking die doelstelling NIET haalt (berekend met ATMO-Street) | |||
|---|---|---|---|
| Fijn stof | Middellingstermijn | EU | WGO (2005) |
| PM10 | Jaar | 0% | 21.4 % |
| dag | 0 % | 31,6 % | |
| PM2.5 | jaar | 0 % | 59.0 % |
| dag | niet van toepassing | 99.9 % | |
Op de modelkaarten zien we bij toetsing aan de WGO-jaaradvieswaarden zowel voor PM10 als voor PM2,5 vooral overschrijdingen in het noordelijk deel van de provincies West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg. Ook in de driehoek Roeselare-Kortrijk-Wielsbeke zijn de concentraties verhoogd. Voor PM2,5 zijn de gebieden in overschrijding wel groter dan voor PM10.
Evolutie
Over de jaren heen dalen de PM10- en PM2,5-concentraties:
- voor PM2,5 zien we dat het aantal mensen dat woont in een gebied dat voldoet aan de WGO-jaaradvieswaarde, na een lichte stijging sinds 2014, in 2020 sterk is gestegen. Hoewel het aantal dagen met PM2,5-concentraties boven 25 µg/m³ in dalende lijn zijn, wonen bijna alle Vlamingen in een gebied waar de WGO-dagadvieswaarde wordt overschreden.
- voor PM10 zien we dat steeds meer mensen wonen in een regio waar de concentraties voldoen aan de WGO-jaar- en dagadvieswaarde
- jaarlijkse fluctuatie is mogelijk door weersinvloeden op de fijnstofconcentraties en -blootstelling
- het aantal vroegtijdige sterftes was in 2019 een derde lager dan in 2005 (4400 vs. 6600 overlijdens)
Meer informatie