Concentratie vluchtige organische stoffen (VOS) in de omgevingslucht

Doelstellingen 

Naam	Polluent	Doelstelling	Meetplaatsen die doelstelling halen in 2021
EU-jaargrenswaarde	Benzeen	5 μg/m³ (o.b.v. uur- en dagwaarden)	7/7
VLAREM II-jaargrenswaarde	Benzeen	50 μg/m³ als P98 (o.b.v. dagwaarden)	7/7
WGO-advieswaarde	Tolueen	260 μg/m³ per week 1000 μg/m³ per half uur	7/7  7/7
	Tetrachlooretheen	250 μg/m³ per jaar	7/7

Toestand in 2021 

Vlaamse meetnet:

De VMM mat het hoogste jaargemiddelde voor benzeen (1,87 µg/m³) op de Polderdijkweg in de Antwerpse haven. De P98-waarde bedroeg er 4,47 µg/m³.

• Deze meetplaats ligt in industriegebied en is dus minder representatief voor de menselijke gezondheid.
• De luchtkwaliteit op deze meetplaats wordt sterk beïnvloed door de petrochemische industrie.

Het tweede hoogste jaargemiddelde (1,36 µg/m³) werd gemeten in Zelzate-Havenlaan. De P98-waarde bedroeg er 6,86 µg/m³. Hier registreren we ook de hoogste halfuurwaarde (256 µg/m³) en het hoogste weekgemiddelde (4,12 µg/m³) voor tolueen representatief voor de bevolking.

• Deze meetplaats ligt in een woongebied. 
• De nabijgelegen teerraffinaderij Rain Carbon heeft een invloed op de gemeten concentraties

Het hoogste jaargemiddelde voor tetrachlooretheen bedroeg 0,15 µg/m³ en namen we waar op de Antwerpse locatie Borgerhout (woongebied).

Campagne Antwerpse haven:

De VMM voerde in 2021 in de Antwerpse haven een meetcampagne uit waarbij ze op 50 locaties VOS-componenten en op 20 locaties aldehyden en ketonen mat. Doel was een detailbeeld te krijgen van de concentratie van deze stoffen in dit sterk geïndustrialiseerd gebied. De belangrijkste conclusies:

• Gemiddelde concentraties van VOS lagen tot 5 keer hoger dan in Vlaanderen.
• Voor enkele stoffen bestaan grens- en advieswaarden: deze werden gerespecteerd.
• Meetcampagne toonde 5 aandachtzones in het Antwerpse Havengebied: 4 situeren zich in het zuidelijk deel van de haven waar de petrochemische sector ligt, 1 aan de Rode Weel, een tot nog toe ongekende hotspot.

De uitstoot die de klasse 1 en 2 bedrijven rapporteren in het IMJV bieden onvoldoende verklaring voor de hoge concentraties die we meten in de omgevingslucht.

 Evolutie

De benzeenconcentraties daalden sinds 2000:

• De meetplaatsen en meetmethoden wijzigden over de jaren.
• Tot 2016 maten we vooral op industriële meetplaatsen (automatische monitoren).
• Vanaf 2017 berekenen we het jaargemiddelde met samplermetingen op landelijke, stedelijke en voorstedelijke meetplaatsen.
• T.o.v. 2020 bleven de benzeenconcentraties constant.

Hoe pakken we dit aan?

Voor VOS is er vooral reductiepotentieel bij de industrie, meer bepaald bij enkele specifieke industriële processen en bij op- en overslagactiviteiten van vluchtige (petro)chemische producten en bij specifieke huishoudelijke producten.

Een volledig overzicht van de maatregelen voor een betere luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Een bespreking van de voortgang van de maatregelen is staat in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.

Op basis van de VOS-meetcampagne in de Antwerpse haven stelde de VMM een actieplan op om de bronnen in kaart te brengen en de uitstoot terug te dringen. Hiervoor werkt ze samen met andere Vlaamse entiteiten en het Havenbedrijf.

Meer informatie 

• Waar liggen de meetplaatsen en welke concentraties werden er gemeten (2021)?
• Grens- en advieswaarden voor verschillende VOS
• Naar de actuele concentraties van VOS
• Naar het rapport 'Luchtkwaliteit in de Antwerpse Haven 2021'