Concentratie zwaveldioxide (SO₂) in de omgevingslucht
- Zwaveldioxide (SO2) kan schade veroorzaken aan de gezondheid en aan de vegetatie door de verzuring van het milieu.
- SO2 draagt ook bij tot de vorming van secundair fijn stof.
- De SO2-concentraties daalden de laatste decennia sterk door gebruik van brandstoffen met een lager zwavelgehalte.
- Vanaf 2023 meet de VMM SO2 enkel nog nabij industrie.
- De Europese grenswaarden en de WGO-dagadvieswaarde werden in 2023 op alle meetplaatsen behaald.
Gezondheidseffecten
Zwaveldioxide heeft negatieve effecten op de gezondheid, de natuur en gebouwen:
- Gezondheid: via de ademhaling komt zwaveldioxide in het lichaam. Het is irriterend en bij hoge concentraties kan het ademhalingsproblemen veroorzaken, vooral bij personen die lijden aan astma of chronische longziekten.
- Zwaveldioxide draagt bij aan de vorming van secundair fijn stof, wat ook schadelijk is voor de gezondheid.
- Vegetatie: planten nemen zwaveldioxide op via de huidmondjes, wat schadelijk kan zijn bij hoge concentraties. Zwaveldioxide wordt ook omgezet in zwavelzuur, wat de bodem en water kan verzuren met negatieve effecten op bodem- en waterleven.
- Gebouwen: zwaveldioxide zorgt voor een versnelde verwering van historische gebouwen of steen en voor metaalcorrosie.
Doelstellingen
| Naam | Doelstelling | Meetplaatsen die doelstelling halen in 2023 |
|---|---|---|
| EU-grenswaarde voor bescherming gezondheid vanaf 2005 | Uur: maximaal 24 keer per jaar > 350 µg/m³ Dag: maximaal 3 keer per jaar > 125 µg/m³ |
 4/4 4/4 |
| EU-alarmdrempel | 500 µg/m³ gedurende 3 opeenvolgende uren | 4/4 |
| EU-kritiek niveau voor bescherming vegetatie | 20 µg/m³ tijdens het jaar en tijdens het winterseizoen (1/10 t.e.m. 31/3) | / |
| WGO-advieswaarde voor bescherming gezondheid | Dag: maximaal 3 keer per jaar > 40 μg/m³ 10 min: 500 µg/m³* |
4/4 / |
| WGO-kritiek niveau voor bescherming vegetatie | 10 - 30 µg/m³ (afhankelijk van vegetatietype) tijdens het jaar en/of tijdens het winterseizoen (1/10 t.e.m. 31/3) | / |
*Deze kan niet getoetst worden omdat het kleinste tijdsinterval van de metingen 30 minuten bedraagt.
Toestand in 2023
In 2023 zijn de Europese dag- en uurgrenswaarde en de alarmdrempel overal gehaald. Ook de WGO-dagadvieswaarde werd op alle meetplaatsen gerespecteerd. Omdat de SO2-samplermetingen in natuurgebieden werden stopgezet eind 2020 (door zeer lage concentraties) kan het kritieke niveau voor de bescherming van de vegetatie niet getoetst worden. De voorgaande jaren werd dit ruimschoots gerespecteerd.
De gemeten jaargemiddelden varieerden tussen 1,1 µg/m³ en 6,5 µg/m³:
- De hoogste jaargemiddelden werden gemeten nabij industrie in de Antwerpse Haven (nabij petrochemische bedrijven en raffinaderijen) en in Hoboken (nabij de bedrijven Umicore en Argex).
Ook de modelkaart toont de hoogste gemodelleerde jaargemiddelden:
- In de Antwerpse haven, vooral in de omgeving van de raffinaderijen.
- Nabij lokale industriële activiteiten.
Evolutie
In alle typegebieden was er een daling van de SO2-concentraties op lange termijn. Daarom bouwde VMM het meetnet af en gebeuren er vanaf 2023 enkel nog metingen in functie van industrie:
- Daling in concentraties weerspiegelt de daling van de SO2-uitstoot.
- Vanaf 2014 stagneren de concentraties.
Hoe pakken we dit aan?
Om de uitstoot van SO2 verder te doen dalen, is de verdere ontwikkeling van kosteneffectieve reductiemaatregelen bij de industrie en de elektriciteitsproductie nodig. Onder andere de sanering van de zwaveluitstoot bij de productie van geëxpandeerde kleikorrels kan hiertoe bijdragen.
Een volledig overzicht van de maatregelen voor de verbetering van de luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Een bespreking van de voortgang van de maatregelen is terug te vinden in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030.
Meer informatie