Seizoensoverlast ozon voor vegetatie (AOT40)
- AOT40ppb-vegetatie is een Europese ozonoverschrijdingsindicator ter bescherming van de vegetatie.
- Deze waarde geeft per kalenderjaar het overschot boven 80 µg/m³ van alle ozonuurwaarden tussen 9 en 21 uur, opgeteld tijdens de maanden mei, juni en juli (groeiseizoen).
- Zowel de grootte van de overschrijding als de tijdsduur ervan wordt in rekening gebracht tijdens de belangrijkste groeimaanden voor gewassen en semi-natuurlijke vegetatie.
- De Europese streefwaarde werd gemiddeld over de periode 2018-2022 overal in Vlaanderen gerespecteerd.
- In 2022 is de Europese langetermijndoelstelling op 1 van de 17 meetplaatsen gehaald.
- De sterke variatie tussen jaren hangt samen met de kwaliteit van de zomer.
- Er is een west-oost gradiënt zichtbaar in Vlaanderen.
Laatst bijgewerkt:
oktober 2023
Actualisatie:
Effecten op ecosystemen
Ozon kan schade veroorzaken wanneer het door een plant wordt opgenomen:
- Bladverkleuring- en verlies
- Vertraagde groei
- Opbrengstverlies
De mate waarin ozon effectief de plant kan binnendringen, hangt af van de plantensoort, de weersomstandigheden, het licht, de bodem- en luchtvochtigheid en het stadium van het groeiproces.
Doelstellingen
De Europese Richtlijn Luchtkwaliteit bepaalde een streefwaarde en langetermijndoelstelling ter bescherming van de vegetatie:
| Naam | Doelstelling | Meetplaatsen die doelstelling halen |
|---|---|---|
| streefwaarde (vanaf 2010) | 18 000 (µg/m³).uren (gemiddeld over 5 jaar) |  17/17 |
| langetermijndoelstelling | 6 000 (µg/m³).uren per jaar. Voor het respecteren van deze doelstelling werd geen datum bepaald. |  1/17 |
Toestand in 2021
In de periode 2018-2022 bleef het 5-jaargemiddelde op alle meetplaatsen onder 18 000 (μg/m³) uren per jaar. De Europese streefwaarde werd dus niet overschreden.
De Europese langetermijndoelstelling werd in 2022 op 1 meetplaats gehaald.
- De seizoensoverlast voor vegetatie in 2022 was matig in vergelijking met de volledige tijdsreeks sinds 1990.
- De langetermijndoelstelling werd op 1 meetplaats (Borgerhout) gehaald.
- Op de modelkaart is te zien dat enkel in stedelijke omgevingen de langetermijndoelstelling wordt gehaald. Dit is gerelateerd aan de hogere ozonafbraak nabij NOx-bronnen.
- Gemiddeld over de periode 2018-2022 is de seizoensoverlast voor vegetatie nog vrij hoog door het zeer ongunstige ozonjaar 2018.
- De streefwaarde gemiddeld over 2018-2022 is met een maximum gemodelleerde waarde van 17245 (µg/m³).u net gehaald.
- De lagere waarden in het westen komen over het algemeen door het verkoelende effect van de zee en de atmosferische verdunningsprocessen door de land- en zeebries.
- De hogere waarden in het oosten worden verklaard door de vaak hogere temperaturen omwille van de zandgrond.
Evolutie
Er is geen duidelijke trend zichtbaar in de seizoensoverlast voor vegetatie:
- De seizoensoverlast voor vegetatie hangt sterk samen met de warmte en zonneschijnduur tijdens het groeiseizoen (mei-juli).
- Het jaar 2018 was een zeer ongunstig ozonjaar, dat ook het 5-jaargemiddelde sterk beïnvloedt.
Hoe pakken we dit aan?
Om de ozonpieken te verminderen, moet de uitstoot van de ozonvormende stoffen NOx (NO2), CO, CH4 en NMVOS dalen.
- Voor NMVOS is er vooral reductiepotentieel bij de industrie en bij specifieke huishoudelijke producten (zie indicator uitstoot NMVOS)
- Voor NOx is er voornamelijk reductiepotentieel bij het wegverkeer (zie indicator uitstoot stikstofoxiden)
- Voor CO werden geen maatregelen geformuleerd
- Voor de maatregelen om de CH4-uitstoot terug te dringen, verwijzen we naar het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2030. De belangrijkste maatregelen situeren zich bij de sector landbouw:
- Optimaliseren van voederrantsoenen en van de voederefficiëntie.
- Proefproject vergisting van de mest op varkens- en melkveebedrijven.
Meer informatie
- Waar liggen de meetplaatsen en welke concentraties werden er gemeten (excel)?
- De indicator ozondosis bij vegetatiesoorten is beter voor het bepalen van de ozonschade aan vegetatie, omdat die, in tegenstelling tot de AOT40-indicator, wel rekening houdt met de kenmerken van de plant.
- Meer info over RIO en RIO-IFDM