Wat is ozon?
Ozon is een secundaire polluent
Ozon (O3) wordt niet rechtstreeks uitgestoten, maar in de omgevingslucht gevormd door fotochemische reacties in de atmosfeer. Op warme dagen, onder invloed van de UV-component van het zonlicht, wordt ozon gevormd op basis van de precursoren NOx (stikstofoxiden) en VOS. CO (koolstofmonoxide) en CH4 (methaan) hebben eveneens een invloed op de ozonvorming in de troposfeer.
Er bestaat geen lineair verband tussen de uitstoot van de precursoren en de hoeveelheid ozon. Voor een duurzame daling van de ozonconcentraties is een globale vermindering van de uitstoot van de precursoren noodzakelijk.
Ozon is schadelijk
Door zijn sterk oxiderend vermogen is ozon schadelijk voor mensen, planten en materialen. Samen met andere stoffen uit de ‘zomersmogcocktail’ kan ozon gezondheidsklachten veroorzaken zoals prikkende ogen, hoesten, irritatie van de slijmvliezen en een (tijdelijke) longfunctievermindering. Het optreden van deze symptomen is afhankelijk van de individuele gevoeligheid: vooral personen met aandoeningen van de luchtwegen, kinderen en ouderen zullen sneller een effect waarnemen. Op dagen met hoge ozonconcentraties wordt aan de gevoelige groepen aangeraden om fysieke inspanningen te vermijden tussen 12 en 22u en binnen te blijven. Binnenshuis zijn de ozonconcentraties gemiddeld de helft lager.
De schade aan planten kan zich uiten als zichtbare symptomen zoals spikkels op het blad, maar daarnaast kunnen ook onzichtbare effecten optreden zoals een verminderde groei en lagere opbrengst voor gewassen. Ozon kan ook de verwering van materialen, voornamelijk kunststoffen, veroorzaken.
Ozon levert bijdrage aan de klimaatopwarming
Ozon uit de onderste luchtlagen geldt als representatieve stof voor de fotochemische verontreiniging. In de troposfeer, op minder dan 10 km hoogte, is ozon een oxidans met veel ongewenste effecten voor mens en vegetatie. Ozon is ook een broeikasgas dat zorgt voor klimaatopwarming.
In de stratosfeer (tussen 10 en 50 km hoogte) is ozon een zeer waardevol gas. De ozonlaag beschermt ons tegen de ultraviolette stralen van de zon die dodelijk zijn voor planten en dieren mochten zij ongefilterd het aardoppervlak bereiken.
