Ozonoverschrijdingsdagen (NET60)

Gezondheidseffecten

Door zijn sterk oxiderend vermogen is ozon schadelijk voor mensen, planten en materialen:

• Het kan gezondheidsklachten veroorzaken zoals prikkende ogen, hoesten, irritatie van de slijmvliezen en een (tijdelijke) longfunctievermindering. Personen met aandoeningen van de luchtwegen, kinderen en ouderen zullen sneller een effect waarnemen.
• Blootstelling aan ozon kan ook leiden tot vroegtijdige sterfgevallen.
• De schade aan planten kan zich uiten als zichtbare symptomen zoals spikkels op het blad, maar ook onzichtbare effecten kunnen optreden zoals een verminderde groei en lagere opbrengst voor gewassen en biomassa.
• Langdurige blootstelling aan ozon zorgt ook voor verwering van materialen zoals rubber, plastic, textiel en verf.

Doelstellingen

De Europese Richtlijn Luchtkwaliteit bepaalt een streefwaarde (vanaf 2010) en langetermijndoelstelling ter bescherming van de volksgezondheid:

Naam	Doelstelling	Meetplaatsen die doelstelling halen in 2023
Streefwaarde	Gemiddeld over 3 jaar mag het aantal dagen waarop het hoogste 8-uurgemiddelde 120 µg/m³ overschrijdt niet hoger zijn dan 25 dagen per kalenderjaar	Geen overschrijding van de streefwaarde
Langetermijndoelstelling	Geen enkele overschrijding van het hoogste 8-uurgemiddelde boven 120 µg/m³ is toegelaten.	0/18

Toestand in 2023

Het aantal gemodelleerde overschrijdingsdagen in 2023 varieerde van 8 in het westen tot 24 in het oosten van Vlaanderen:

• Het aantal overschrijdingsdagen hangt sterk samen met de temperatuur en hoeveelheid zonneschijn in de zomer.
• De warme en zonnige periodes in juni en september 2023, zorgden opnieuw voor veel overschrijdingsdagen.
• Het minste aantal overschrijdingsdagen werd vastgesteld op de meetplaatsen Houtem (Veurne) (11 dagen).
• Zowel gemeten als gemodelleerde resultaten geven overschrijdingen van de langtermijndoelstelling in heel Vlaanderen.
• Gemiddeld over de jaren 2021-2023 werd de streefwaarde van 25 overschrijdingsdagen wel op alle meetplaatsen in Vlaanderen gehaald:
• Op de meetplaatsen in Dessel en Idegem werd het hoogste aantal (18) overschrijdingsdagen vastgesteld.
• Modelresultaten geven een variatie aan van 5 in het westen tot 19 overschrijdingsdagen in het oosten van Vlaanderen.
• Het 3-jaargemiddelde wordt getemperd door de milde zomer van 2021.
• De lagere waarden in het westen komen over het algemeen door het verkoelende effect van de zee en de atmosferische verdunningsprocessen dankzij de land- en zeebries.
• De hogere waarden in het oosten worden verklaard door de hogere temperaturen omwille van de zandgrond.

Evolutie

Er is geen duidelijke trend zichtbaar in het aantal ozonoverschrijdingsdagen:

• Het aantal overschrijdingsdagen hangt sterk samen met de temperatuur en hoeveelheid zonneschijn in de zomer.
• Na een periode met relatief gunstige ozonjaren tussen 2007 en 2017 werden in 2018-2020 en 2023 terug hoge waarden vastgesteld, door langdurige warme periodes tijdens de lente- en zomermaanden. 2021 was een heel gunstig ozonjaar.

Hoe pakken we dit aan?

Om de ozonpieken te verminderen, moet de uitstoot van de ozonvormende stoffen NO_x (NO₂), CO, CH₄ en NMVOS dalen.

• Voor NMVOS is er vooral reductiepotentieel bij de industrie en bij specifieke huishoudelijke producten (zie indicator uitstoot NMVOS)
• Voor NO_x is er voornamelijk reductiepotentieel bij het wegverkeer (zie indicator uitstoot stikstofoxiden)
• Voor CO werden geen maatregelen geformuleerd
• Voor de maatregelen om de CH₄-uitstoot terug te dringen, verwijzen we naar het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2030. De belangrijkste maatregelen situeren zich bij de sector landbouw:
• Optimaliseren van voederrantsoenen en van de voederefficiëntie
• Proefproject vergisting van de mest op varkens- en melkveebedrijven

Meer informatie

• Waar liggen de meetplaatsen en welke concentraties werden er gemeten (excel)?
• Meer info over RIO en RIO-IFDM