Waterkwaliteit in landbouwgebieden verbetert onvoldoende
De doelstellingen van het mestbeleid worden op dit moment nog niet bereikt. In het winterjaar 2021-2022 werd op 22% van de meetplaatsen minstens één keer de drempelwaarde van 50 mg nitraat per liter overschreden. Er blijven grote regionale verschillen, zowel op niveau van de provincies als op niveau van de bekkens. De orthofosfaatconcentraties in het oppervlaktewater zijn verbeterd sinds 2016. Toen lag het percentage overschrijdingen ruim boven de 70% terwijl in winterjaar 2021-2022 54% van de meetpunten de milieukwaliteitsnorm niet haalden.
Voor grondwater zijn er ook regionale verschillen. Op Vlaams niveau stagneren tot verslechteren de cijfers. In 2021 overschreed gemiddeld 35,4% van de meetputten de norm van 50 mg nitraat/liter, een toename vergeleken met vorige jaren. Ook de gewogen gemiddelde nitraatconcentratie op het meest ondiepe filterniveau - waar de effecten van maatregelen eerst gezien worden – is gestegen. Op basis van de meest recente beschikbare 4-jaarlijkse trend (2018-2021) is er meer landbouwgebied met stijgende dan met dalende nitraattrends.
De lange droogteperiodes tijdens het groeiseizoen in de jaren 2017-2020 leidden tot minder opname van stikstof door de landbouwgewassen en bijgevolg tot een hogere bodemvoorraad nitraat. Als er bij de teeltkeuze en bemesting geen rekening wordt gehouden met de geringe opname in de zomerperiode spoelt de nitraatvoorraad in de winterperiode uit. Dat leidt tot meer overschrijdingen van de drempelwaarde. Omgekeerd waren de natte weersomstandigheden in 2021 gunstig voor de gewasgroei en voor de gewasopname van nitraten, wat samen met verdunning heeft bijgedragen tot minder uitspoelingspieken en een lager overschrijdingspercentage in het winterjaar 2021-2022.
Figuur 1: Percentage MAP-meetpunten met overschrijding van de drempelwaarde van 50 mg NO3-/l
Figuur 2: MAP-meetpunten met en zonder overschrijding van de drempelwaarde van 50 mg NO3-/l in winterjaar 2021-2022
Figuur 3: Procentuele verdeling van grondwaterputten o.b.v. maximaal gemiddelde nitraatconcentraties op putniveau in 2021
