Luchtkwaliteit in de Antwerpse Haven
De Antwerpse haven is een sterk geïndustrialiseerd gebied met veel (petro)chemische bedrijven. De economische activiteiten in de haven stoten heel wat stoffen uit. De Vlaamse Milieumaatschappij inventariseert deze uitstoot. Daarnaast meet en modelleert VMM de luchtverontreiniging.
De uitstoot daalt. In 2020 waren volgende sectoren de belangrijkste bronnen voor diverse stoffen (polluent):
- Petroleumraffinaderijen: SO2 en NMVOS
- Industrie: NO2, primair PM10-stof, NMVOS
- Scheepverkeer: NO2, primair PM2.5-stof, elementair koolstof (BC)
De luchtkwaliteit verbetert. In 2021 werden alle Europese doelstellingen voor luchtkwaliteit gehaald, de WGO-doelstellingen voor NO2 en fijn stof niet. Er is een:
- Sterke daling van SO2 tot 2012, daarna stagnatie
- Geleidelijke daling voor NO2, fijn stof, zwarte koolstof (BC)
Voor NMVOS wees een screeningscampagne op het bestaan van ongekende hotspots.
Het volledige rapport leest u hier.
Doelstellingen
Toetsing van de meetresultaten in de Antwerpse haven aan de Europese normering en advieswaarden van de WGO in 2021.
| Polluent | EU | WGO |
|---|---|---|
| Fijn stof - PM2,5 |  |
 |
| Fijn stof - PM10 |
|
|
| Stikstofdioxide | |
(uurgemiddelde) (dag- en jaargemiddelde) |
| Zwaveldioxide | |
|
| Benzeen | |
Toestand
Voor zwaveldioxide stellen we vast dat:
- De uitstoot in 2020 voor 84 % afkomstig is van de energiesector (raffinaderijen), voor 12 % van de industrie en voor 3% van verkeer (scheepvaart).
- Alle EU- en WGO-doelstellingen voor luchtkwaliteit in 2021 werden gehaald, de hoogste concentraties meten we nabij raffinaderijen.
Voor stikstofoxiden stellen we vast dat:
- De uitstoot in 2020 voor 36 % afkomstig is van industrie, voor 29 % van de scheepvaart en voor 18 % van de raffinaderijen.
- De EU-doelstellingen voor luchtkwaliteit in 2021 werden gehaald, de WGO-advieswaarden voor dag- en jaargemiddelden niet.
Voor fijn stof stellen we vast dat:
- 95 % van de PM10-uitstoot in 2020 afkomstig is van stofprecursoren. Voor het primair of rechtstreeks uitgestoten PM10-stof, zijn de industrie (54 %), scheepvaart (17 %) en raffinaderijen (14 %) verantwoordelijk. Bij primair PM2.5 zien we dezelfde grote bronnen (industrie 32 % - scheepvaart 28 % - raffinaderijen 21 %). Voor elementair koolstof neemt aandeel scheepvaart toe (49 %) en zijn industrie (11 %) en raffinaderijen (15 %) minder belangrijk.
- De EU-doelstellingen voor luchtkwaliteit in 2021 voor PM10 en PM2.5 werden gehaald, de WGO-advieswaarden niet.
Voor vluchtige organische stoffen stellen we vast dat:
- De uitstoot in 2020 voor 57 % afkomstig is van industrie en voor 28 % van de raffinaderijen. Scheepvaart heeft een kleine bijdrage van 4 %.
- De EU-doelstellingen in 2021 voor benzeen in de omgevingslucht werden gehaald, de WGO-advieswaarden voor andere VOS ook.
- VOS-concentraties in 2021 tot 5 keer hoger zijn in de Antwerpse haven dan in Vlaanderen. Een screeningscampagne toonde 5 aandachtzones met sterk verhoogde concentraties van onder meer benzeen (zie figuur).
Evolutie
Voor zwaveldioxide stellen we vast dat:
- In de periode 2000-2020 de uitstoot daalde met 80 %.
- De concentratie in de omgevingslucht daalde tot 2012, gevolgd door een stabiel verloop. In 2021 zijn er hogere piekwaarden.
- De gemiddelde concentratie in de Haven van Antwerpen hoger ligt dan het Vlaams stedelijk gemiddelde.
Voor stikstofoxide stellen we vast dat:
- In de periode 2000-2020 de uitstoot daalde met 39 %.
- De NO2-concentratie in 2021 lager lag dan in 2019, maar hoger dan in coronajaar 2020.
- De NO2-concentratie in de Antwerpse haven de laatste jaren hoger ligt dan het Vlaams stedelijk gemiddelde.
Voor fijn stof stellen we vast dat:
- In de periode 2000-2020 de uitstoot van primair PM10 daalde met 51 %, voor PM2.5 was dit 64 % en elementair koolstof 77 %.
- Alle stoffracties vertonen een licht dalende trend.
- De concentraties van PM10, PM2.5 en BC sneller dalen in stedelijk gebied dan in de Antwerpse haven.
Voor vluchtige organische stoffen stellen we vast dat:
- In de periode 2010-2020 de uitstoot van benzeen daalde met 41 %, voor NMVOS was dit 73 %.
- De benzeenconcentratie sterk afnam nabij raffinaderijen en vrij stabiel was op andere meetplaatsen in de haven.
Hoe pakken we het aan?
De uitstoot bij industrie kan dalen door de milieuwetgeving en vergunningsvoorwaarden aan te passen volgens de laatste stand van de techniek, door extra rookgaszuivering bij grote bedrijven en de plaatsing van katalysatoren op stookinstallaties.
Een volledig overzicht van de maatregelen en de verbetering van de luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 en het Voortgangsrapport.
Op basis van de VOS-meetcampagne in de Antwerpse haven stelde de VMM een actieplan op om de bronnen in kaart te brengen en de uitstoot terug te dringen. Hiervoor werkt ze samen met andere Vlaamse entiteiten en het Havenbedrijf.
Meer info