Gebiedsgerichte aanpak lokale luchtkwaliteit in Hoboken

De wijk Moretusburg in Hoboken ligt windafwaarts ten opzichte van Umicore. De activiteiten van dit bedrijf vormen een belangrijke bron van zware metalen in de omgevingslucht van Hoboken. De luchtverontreiniging door zware metalen wordt sinds 1975 opgevolgd: eerst door het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie (IHE), sinds 1993 door de VMM. Vooral de concentratie lood, arseen en cadmium zijn hoger dan op andere Vlaamse meetplaatsen. Ook de concentratie van zwaveldioxide is hoger. Naast Umicore is ook Argex, gelegen in Zwijndrecht, een bron van zwaveldioxide. Momenteel voert de VMM volgende metingen uit:

• zware metalen in fijn stof op 3 meetplaatsen
• zware metalen in neervallend stof op 5 meetplaatsen
• fijn stof (fracties kleiner dan 2,5 en 10 µm) op 1 meetplaats
• zwaveldioxide op 1 meetplaats

VMM houdt de vinger aan de pols

De concentratie zware metalen neemt af. In 1979 was de loodconcentratie in de totale stoffractie 2470 ng/m³. In de loop van 2002 startte de VMM de metingen van lood in PM₁₀-stof. In 2003 was het jaargemiddelde voor lood in PM₁₀-stof op de dichtstbijzijnde meetplaats 321 ng/m³. Deze kleine stofdeeltjes worden ingeademd en hebben een grote impact op de gezondheid. In 2015 werd de Europese grenswaarde van 500 ng/m³ voor lood overschreden. In 2022 was het jaargemiddelde 129 ng/m³, lager dan de Europese grenswaarde.

Ook voor arseen en cadmium is er een dalende trend. Toch werd in 2022 de Europese streefwaarde voor arseen overschreden op 2 meetplaatsen. Cadmium haalde wel alle normen voor luchtkwaliteit.

Via modellering schat de VMM in hoeveel zware metalen (arseen, cadmium en lood) er zijn op plaatsen waar we niet meten in de omgeving van Hoboken. Volgens het model was er in 2022 alleen een overschrijdingszone voor arseen en werd ongeveer 1.4 % van de bewoners in Hoboken blootgesteld aan een jaargemiddelde arseenconcentratie boven de Europese streefwaarde van 6 ng/m³.

VMM werkt mee aan een betere luchtkwaliteit voor Hoboken

Na de overschrijding van de Europese grenswaarde voor lood werd een saneringsplan opgesteld. Umicore neemt jaarlijks nieuwe maatregelen om de uitstoot van zware metalen te verminderen en de concentraties van zware metalen in de omgevingslucht verder te doen dalen. De VMM en andere overheidsinstanties leggen de uitvoering van deze maatregelen op via voorwaarden in de vergunningen, die gecontroleerd worden via het handhavingsbeleid. Enerzijds worden bijkomende maatregelen opgelegd in de vergunning, anderzijds voert de afdeling handhaving controles van deze voorwaarden uit bij het bedrijf. De VMM evalueert de impact van de maatregelen op de luchtkwaliteit en geeft advies over het bijsturen van de maatregelen.

Ook het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 bevat maatregelen om de luchtkwaliteit in Vlaanderen te verbeteren. Dit plan focust vooral op stoffen zoals fijn stof, stikstofdioxide en zwaveldioxide.

VMM werkt samen met andere partners

Te hoge concentraties aan zware metalen brengt een gezondheidsrisico mee voor de omwonenden. De kinderen in de wijk zijn het meest gevoelig. Daarom wordt twee keer per jaar het lood in bloed gemeten bij kinderen uit de wijk Moretusburg en Hertogvelden.

Twee keer per jaar komt de werkgroep ‘Milieu & Gezondheid Hoboken’ samen, met de gouverneur van Antwerpen als voorzitter. Hierin zetelen de stad Antwerpen, het district Hoboken, de provincie Antwerpen, de Vlaamse overheidsinstellingen en Umicore. De VMM stelt de resultaten van de luchtmetingen in de omgeving van Hoboken voor en evalueert de voorwaarden van de milieuvergunning lucht. Het Provinciaal Instituut voor Hygiëne stelt de resultaten van de bloedmetingen voor.

Wil je weten hoe het gesteld is met de luchtkwaliteit in Hoboken? Raadpleeg de meest recente cijfers en het Saneringsplan.

Andere probleemgebieden in Vlaanderen

De VMM houdt nog andere regio’s nauw in de gaten. Beerse en Genk-Zuid hebben eveneens een problematiek van zware metalen. Ook in grote agglomeraties zoals Antwerpen en Gent volgt de VMM de luchtkwaliteit op via een dicht meetnet.

Deze regionale metingen staan op de webpagina Lokale Luchtkwaliteit >>