PFAS in neervallend stof in Zwijndrecht en Antwerpen Linkeroever

In Zwijndrecht, in de Canadastraat, ligt het bedrijf 3M. De activiteiten van dit bedrijf zorgen voor een PFAS-verontreiniging in de omgeving. Het merendeel van de verontreiniging – met vooral PFOS en PFOA – is van historische aard. De verontreiniging van de bodem zorgt ervoor dat de Oosterweelwerken in Zwijndrecht en Antwerpen Linkeroever een potentiële bron vormen voor de verspreiding van PFAS in de lucht via opwaaiend bodemstof. Dit bodemstof valt vervolgens neer in de omgeving (nl. depositie).

Sinds juli 2021 volgt de VMM de PFAS-luchtverontreiniging in Zwijndrecht en omgeving op. Voor depositie is er momenteel geen (tijdelijk) toetsingskader beschikbaar.

In 2023 werd vastgesteld dat voor de metingen van PFAS in depositie:

De hoogste depositiefluxen gemeten werden nabij 3M
De jaargemiddelde depositieflux aan de Neerstraat (ZD08) veel hoger lag dan voorheen.
Vooral PFOS, PFPrA (indicatief), PFBA en, in mindere mate, PFOA en PFHxA het grootste aandeel in de depositiefluxen hadden.

Wat is PFAS »

Laatst bijgewerkt: september 2024

Actualisatie:

Gezondheidseffecten

Opname van PFAS gebeurt vooral via voeding, drinkwater en stofingestie. Het belang van opname via de lucht wordt momenteel onderzocht. Eens opgenomen in het lichaam kan PFAS zich accumuleren en op lange termijn:

De immuniteit, hormoonbalans en/of leverfunctie verstoren;
Het risico op kanker, obesitas en/of schildklieraandoeningen verhogen; en/of
Zorgen voor vruchtbaarheidsproblemen en problemen bij de ontwikkeling van het ongeboren kind.

Toestand

In 2023 werd PFAS in depositie gemeten op 8 locaties in Zwijndrecht en Linkeroever, alsook op één achtergrondlocatie in Dessel (N016).

Op alle meetlocaties waren PFAS meetbaar in depositie.
Deposities zijn duidelijk verhoogd in de buurt van 3M en de Oosterweelwerf t.o.v. de landelijke achtergrond.
De hoogste deposities werden doorgaans gemeten in Blokkersdijk (ZD11), maar ook de deposities aan de Neerstraat (ZD08) waren beduidend hoger dan aan de andere locaties.
De verbindingen die het meest voorkwamen in depositie waren doorgaans PFPrA (indicatief), PFOS, PFBA en, in mindere mate, PFOA en PFHxA.

Evolutie

Over het algemeen stellen we vast dat:

Depositiefluxen sterk blijven variëren in tijd, ruimte, samenstelling en naargelang de weersomstandigheden (bv. wind en regen).

Zwijndrecht (ZD## en R897):

De jaargemiddelde deposities zijn blijven toenemen sinds 2021.
De meest voorkomende PFAS in depositie zijn doorgaans PFOS, PFPrA, PFBA en PFOA gebleven.

Linkeroever (AL## en R818):

De jaargemiddelde deposities zijn blijven toenemen sinds 2021.
De meest voorkomende PFAS in depositie zijn doorgaans PFOS, PFPrA, PFBA, PFOA en PFHxA gebleven

Hoe pakken we het aan?

Nadat er verhoogde PFAS-waarden werden vastgesteld in Zwijndrecht en omgeving (bv. in bloed), besliste de Vlaamse Regering in juni 2021 om deze PFAS-problematiek in kaart te brengen en het nodige te doen om de gezondheidsrisco's in te perken.

De productieprocessen van 3M die PFAS zouden kunnen uitstoten in de lucht werden tijdelijk stopgezet tot er aangetoond kon worden dat de emissies van deze activiteiten veilig waren.
Zones met verhoogde PFAS-verontreiniging werden no-regret maatregelen opgelegd.
Actieplannen werden uitgerold en maatregelen werden opgelegd aan 3M om de verspreiding van PFAS zo goed mogelijk te voorkomen, maar ook om de verontreinigde percelen te saneren. De meeste van deze maatregelen gaan over het minimaliseren van opwaaiend stof dat zich via de lucht zou kunnen verspreiden, maar ook over het uitvoeren van gepaste metingen. De meeste PFAS-metingen in de omgeving van Zwijndrecht gebeuren in opdracht van 3M volgens het 'vervuiler betaalt'-principe. De PFAS-metingen die VMM beheert, worden vergoed door Lantis, die de Oosterweelwerken uitvoert.

In samenwerking met VITO volgt de VMM de PFAS-luchtverontreiniging op in Zwijndrecht en omgeving. De situatie wordt jaarlijks geëvalueerd op basis van het tijdelijk toetsingskader voor chronische blootstelling. De situatie m.b.t. lucht wordt ook periodiek (ca. driemaandelijks) geüpdatet op deze webpagina, vlaanderen.be, en de PFAS-verkenner. Zowel 3M, Lantis als de VMM dragen bij aan het PFAS-meetnet.

PFAS in neervallend stof in Zwijndrecht en Antwerpen Linkeroever

Gezondheidseffecten

Toestand

Evolutie

Hoe pakken we het aan?

Meer info

vmm.be is een officiële website van de Vlaamse overheid