Nutriënten in oppervlaktewater (2007-2021)
- Een overmaat aan nutriënten (bv. nitraat en/of fosfaat) in het oppervlaktewater kan leiden tot overmatige algenbloei waardoor bijvoorbeeld de zichtbaarheid sterk afneemt.
- Sinds 2017 zijn de gemiddelde concentraties van stikstof totaal en nitraat in de Vlaamse waterlichamen licht toegenomen.
- Hoewel de gemiddelde fosfaat- en totaal fosforconcentraties een langzame verbetering vertonen, ligt het percentage Vlaamse waterlichamen dat voldoet aan de norm ook in 2021 nog erg laag: 28% voor fosfaat en 7% voor totaal fosfor.
Toestand
Heel wat Vlaamse waterlichamen kampen nog steeds met te hoge nutriëntenconcentraties. In 2021 bedroeg het percentage waterlichamen dat aan de norm voldoet:
- Nitraat: 56%;
- Stikstof totaal: 37%;
- Fosfaat: 28%;
- Fosfor totaal: 7%.
Huishoudens hebben het grootste aandeel in de netto-emissies naar het oppervlaktewater met fosfor, landbouw heeft het grootste aandeel in de stikstofverontreiniging.
Evolutie
In de periode 2007-2018 verbeterde de toestand voor stikstof totaal maar sindsdien heeft die positieve evolutie zich niet doorgezet. De toestand voor nitraat verbeterde tussen 2007 en 2015 maar sindsdien gaat de toestand achteruit. De lange droogteperiodes tijdens het groeiseizoen in de jaren 2017-2020 leidden tot minder opname van stikstof door de gewassen en bijgevolg een hogere bodemvoorraad nitraat. Als hier onvoldoende op ingespeeld wordt bij de bemesting en de teeltkeuze, leidt dat tot meer uitspoeling van nitraat tijdens de winterperiode.
De toestand voor fosfor totaal en fosfaat is langzaam verbeterd sinds 2007.
De uitbouw van de openbare waterzuivering en de inspanningen van de bedrijven en de landbouw hebben bijgedragen aan de gunstige evoluties.
Hoe pakken we dit aan?
De stroomgebiedbeheerplannen bepalen wat Vlaanderen zal doen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater te verbeteren. Alle maatregelen en acties om de toestand van de watersystemen te verbeteren of de overstromingsrisico's beter te beheren, zijn samengebracht in het maatregelenprogramma. Vooral van belang voor deze indicator is Groep 7B - Verontreiniging oppervlaktewater en meer bepaald de verdere uitbouw en verbetering van de openbare waterzuivering.
Het 6de mestactieplan voor de periode 2019-2022 (MAP 6) moet ervoor zorgen dat minder nitraten en fosfaten uit meststoffen in het water terechtkomen. Belangrijke elementen zijn o.a.:
- bemesten met de meest geschikte mestsoort en bemestingstechniek, volgens de juiste dosis en op het juiste tijdstip,
- de bodemkwaliteit verbeteren;
- de directe verliezen van nutriënten tegengaan;
- de gebiedsgerichte aanpak.