Emissies van nutriënten naar oppervlaktewater door landbouw
- Een overmaat aan nutriënten in het oppervlaktewater kan leiden tot overmatige algenbloei waardoor bijvoorbeeld de zichtbaarheid sterk afneemt en de zuurstofhuishouding problematisch kan worden. Ook de drinkwaterproductie kan bedreigd worden.
- Netto-emissies of verliezen zijn de vuilvrachten die effectief in het oppervlaktewater terechtkomen. De emissies van stikstof (N) en fosfor (P) door de landbouw worden berekend met het Nutriënten Emissie MOdel (NEMO).
- De landbouw heeft een belangrijk aandeel in de netto-emissies van stikstof en fosfor naar het oppervlaktewater.
- De netto-emissies van stikstof en fosfor naar het oppervlaktewater door de landbouw vertonen geen duidelijke evolutie in de periode 2010-2021.
Toestand
- In 2021 was de landbouw verantwoordelijk voor:
- 59% van de netto-emissies van stikstof;
- 35% van de netto-emissies van fosfor.
- Uit de modellering blijken volgende deelstromen het belangrijkst:
- voor stikstof: grondwater en drainage;
- voor fosfor: erosie, drainage en grondwater.
Evolutie
Er is geen algemene verbetering van de stikstofverliezen in de periode 2010-2021.
- De stikstofbemesting door de landbouw is dan ook niet gedaald in de periode 2010-2021.
- Jaarlijkse fluctuaties van de stikstofverliezen zijn vooral toe te schrijven aan weersomstandigheden. Hoge neerslag leidt tot hogere uitspoeling van nitraat en dus hogere verliezen door drainage en grondwaterstroming. In drogere jaren zijn de gesimuleerde vrachten lager, maar lagere vrachten betekenen niet automatisch lagere concentraties. In jaren met minder neerslag zijn de debieten in de waterlopen ook kleiner.
De fosforverliezen vertonen evenmin een duidelijke verbetering:
- De fosforbemesting is licht gedaald in de periode 2010-2015 en dat heeft vooral een effect op de directe verliezen en erosie. Sindsdien blijft de fosforbemesting quasi constant.
Ook de jaarlijkse fluctuaties van de fosforverliezen zijn vooral toe te schrijven aan de weersomstandigheden. De fosforvrachten zijn het hoogst in de jaren met hogere neerslag zoals 2010, 2012, 2016 en 2021. In drogere jaren zoals 2017-2020 zijn de emissies kleiner door lagere drainage en grondwateruitstroom.
Hoe pakken we dit aan?
Het 6de mestactieplan voor de periode 2019-2023 (MAP 6) moet ervoor zorgen dat minder nitraten en fosfaten uit meststoffen in het water terechtkomen. Belangrijke elementen zijn o.a.:
- bemesten met de meest geschikte mestsoort en bemestingstechniek, volgens de juiste dosis en op het juiste tijdstip,
- de bodemkwaliteit verbeteren;
- de directe verliezen van nutriënten tegengaan;
- de gebiedsgerichte aanpak.
De stroomgebiedbeheerplannen bepalen wat Vlaanderen zal doen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater te verbeteren. Alle maatregelen en acties om de toestand van de watersystemen te verbeteren of de overstromingsrisico's beter te beheren, zijn samengebracht in het maatregelenprogramma. Voor deze indicator is vooral Groep 7B - Verontreiniging oppervlaktewater van belang.
Meer info
- Mestrapport 2022
- Info waterkwaliteitsmodellen
- Nutriënten Emissie MOdel (NEMO)
- Op zoek naar de emissies van een specifieke sector? Stel zelf je grafiek samen.