Concentratie stikstofdioxide (NO₂) in de omgevingslucht

Doelstellingen 

Naam	Doelstelling	Meetplaatsen die doelstelling halen in 2022
Europese grenswaarde	jaar: 40 µg/m³	Monitoren: 48/48  Samplers: 48/49  Model
	uur: maximaal 18 uur per jaar > 200 µg/m³	48/48
Europese alarmdrempel	400 µg/m³ gedurende 3 opeenvolgende uren	48/48
WGO-advieswaarde	jaar: 10 μg/m³	Monitoren 4/48  Samplers 5/49
	dag: maximaal 3 dagen per jaar > 25 µg/m³	0/48
	uur: 200 µg/m³	47/48
Vlaamse Luchtbeleidsplan	Voldoen aan de WGO-advieswaarden tegen 2050	/
	In elke gemeente t.o.v. 2016 een halvering van het aantal mensen dat woont op een locatie waar NO2-jaargemiddelde > 10 µg/m³ (tegen 2030)	/

Toestand in 2022

Toetsing aan de Europese Regelgeving

In 2022:

• Werden op alle meetplaatsen met automatische monitoren de Europese grenswaarden (voor jaargemiddelden, voor uurwaarden, alarmdrempel) behaald.
• Werd op 1 van de 49 meetplaatsen met passieve samplers de Europese grenswaarde van 40 µg/m³ overschreden, namelijk op een drukke gewestweg in Houthalen-Helchteren (jaargemiddelde van 41 µg/m³).
• Berekent het ATMO-Street-model nagenoeg geen overschrijdingen van de Europese jaargrenswaarde, enkel langs de ringwegen rond Antwerpen en Gent en bij tunnelmonden berekent het model een jaargemiddelde boven 40 µg/m³.

Toetsing aan WGO-advieswaarden

In 2022 worden alle WGO-advieswaarden overschreden in Vlaanderen:

• De jaaradvieswaarde op bijna alle meetplaatsen (uitgezonderd 4 landelijke meetplaatsen en 5 meetplaatsen in natuurgebieden).
• De dagadvieswaarde op alle meetplaatsen.
• De uuradvieswaarde op 1 meetplaats in Stabroek die beïnvloed wordt door de Antwerpse haven (1 uur > 200 µg/m³).

Toetsing aan doelstellingen Vlaamse Luchtbeleidsplan

In 2022 voldoen 19 % van de gemeenten aan de doelstelling om de bevolking blootgesteld aan een NO₂-jaargemiddelde hoger dan 10 µg/m³ te halveren. Deze doelstelling dient tegen 2030 in elke gemeente behaald te worden. 

Er is een grote variatie in NO₂-jaargemiddelden tussen meetplaatsen:

• Het laagste jaargemiddelde werden gemeten in een natuurgebied in Tielt-Winge (6 µg/m³).
• Het hoogste jaargemiddelde werd gemeten langs een drukke gewestweg in Houthalen-Helchteren (41 µg/m³).

Als we kijken naar de modelkaart, dan zien we de hoogste gemodelleerde NO₂-jaargemiddelden in steden, in industriële gebieden en nabij druk wegverkeer:

• De hoogste concentraties in de Antwerpse agglomeratie en de Antwerpse haven
• Verhoogde concentraties in de noordrand van Brussel, in Gent en de Gentse Kanaalzone en in de meeste centrumsteden.
• Verhoogde concentraties rond de snelwegen en langs kleinere verkeersaders

Niet alleen het verkeersvolume maar ook de doorstroming speelt een belangrijke rol. Aaneengesloten bebouwing, maar ook 'stop-and-go'-verkeer aan kruispunten resulteren in verhoogde NO₂-concentraties.

Evolutie

• Globaal zien we een geleidelijke daling van de NO2-jaargemiddelden en het aantal dagen met daggemiddelden hoger dan 25 µg/m³ in alle typegebieden.
• In 2022 zien we in alle typegebieden een stagnatie t.o.v. 2021, uitgezonderd in het verkeersgerichte gebied waar we een lichte daling noteren. In 2020 en (weliswaar in mindere mate) in 2021 was er minder uitstoot door verkeer door de coronamaatregelen (minder wegverkeer). Hierdoor maten we lagere concentraties in 2020 en 2021 dan in normale omstandigheden.
• Er is een uitgesproken verschil tussen de typegebieden, gerelateerd aan de verkeersintensiteit. De hoogste concentraties zien we op de verkeersgerichte meetplaatsen, de laagste concentraties op de landelijke meetplaatsen.

Hoe pakken we dit aan?

Een daling van de NO₂-concentraties kan het best bereikt worden via maatregelen voor het wegverkeer. Deze maatregelen zijn vooral gericht op een modale verschuiving, minder kilometers over de weg en een vergroening van de vloot (zie indicatoren samenstelling wagenpark en activiteiten wegverkeer). Lokaal kan een snelheidsverlaging een positief effect hebben voor de omwonenden of de natuur in de buurt.

Een volledig overzicht van de maatregelen voor de verbetering van de luchtkwaliteit in Vlaanderen vind je in het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Een bespreking van de voortgang van de maatregelen staat in het voortgangsrapport over het luchtbeleidsplan 2030. Een herziening van het Luchtbeleidsplan is in opmaak.

Ook in het stikstofbeleid (Programmatische Aanpak Stikstof  - PAS) staan maatregelen om de uitstoot van stikstof terug te dringen met behoud van economische ontwikkeling.

Meer informatie

• Waar liggen de meetplaatsen en welke concentraties werden er gemeten (excel)?
• Naar de actuele NO2-concentratie, overschrijdingen en evolutie van de NO2-jaargemiddelden per meetplaats.
• Meer uitleg over het ATMO-Street-model
• Wat is het verschil tussen de Europese doelstellingen en de WGO-advieswaarden?
• CurieuzeNeuzen Vlaanderen: het grootste burgeronderzoek naar luchtkwaliteit ooit