Hoe ontstaan dioxines en PCB’s?
Dioxines
Dioxines ontstaan bij verbranding zowel in de natuur (bijvoorbeeld door vulkaanuitbarstingen) als door menselijke activiteiten. Voorbeelden? Verbranding van huisvuil of industrieel afval, recyclage van non-ferrometalen, thermische elektriciteitscentrales en cementovens.
Is de temperatuur bij verbranding hoog genoeg (minimum 850 °C), dan worden de dioxines 'stuk gebrand'. Toch kunnen ze zich opnieuw vormen in de schoorsteen wanneer de rookgassen afkoelen tot 200 à 400 °C. Daarom zijn moderne afvalverbrandingsinstallaties uitgerust met gesofistikeerde filters die de rookgassen zuiveren. Momenteel zijn de burgers in grote mate zelf verantwoordelijk voor de vorming van dioxines.
Van de 210 dioxines hebben 17 stoffen een kwalijke reputatie. Dit heeft te maken met de plaats van de chlooratomen in de molecule: namelijk op de posities 2, 3, 7 en 8. Hoewel deze "dirty seventeen" allemaal als gevaarlijk beschouwd worden, zijn ze dat niet in even grote mate. Daarom krijgt elke dioxine een giftigheidscoëfficiënt, de toxische equivalentiefactor of kortweg TEF. Hoe hoger de TEF, hoe gevaarlijker het dioxine. De dioxineresultaten worden steeds uitgedrukt als een toxisch equivalent: de som van de zeventien toxische dioxines, vermenigvuldigd met hun afzonderlijke TEF.
PCB's
Net zoals dioxines, is PCB's een verzamelnaam. PCB's werden tussen 1930 en het begin van de jaren tachtig geproduceerd voor industriële toepassingen. PCB's hebben een uitstekend elektrisch isolatievermogen, prima brandweerstand, geschikte warmtegeleiding en viscositeit. PCB-houdende toestellen zijn dan ook wijd verspreid. Sommige PCB's hebben echter ook een negatieve impact op de gezondheid. Van de 209 PCB's zijn er twaalf giftig: die kregen net als dioxines een giftigheidscoëfficiënt (TEF).
Daarom kwam er in 1985 een verbod op de productie van PCB's, maar in heel wat oude producten zitten ze nog wel. PCB's moeten op een gecontroleerde manier opgeruimd worden door erkende afvalverwijderingsbedrijven. Dit verklaart ook waarom de VMM in de buurt van schrootverwerkende bedrijven veel PCB's meet. De gevaarlijkste is PCB126. Sinds 2002 meet de VMM hoeveel PCB126 in de depositiemonsters zit. Vanaf 2012 meten we alle 12 toxische PCB-verbindingen.
