Vlaanderen.be www.vmm.be
Je bent hier: Home / Lucht / Fijn stof / Wat is fijn stof?

Wat is fijn stof?

Fijn stof bestaat uit zeer kleine deeltjes die aanwezig zijn in de lucht. Wetenschappers spreken doorgaans over PM₁₀ en PM₂,₅. Dat staat voor deeltjes (particulate matter) die kleiner zijn dan 10 of 2,5 micrometer.

Primair vs secundair stof

Fijn stof is bijna altijd een mengsel van verschillende soorten deeltjes. Wanneer het rechtstreeks in de lucht komt, spreken we over primair stof. Wanneer het ontstaat door reacties in de lucht spreken we van secundair stof. Er zijn veel verschillende bronnen van fijn stof. Hoewel de natuur ook fijn stof produceert, zoals zeezout en pollen, komt het meeste fijn stof in Vlaanderen toch van de mens. Gebouwenverwarming is de belangrijkste bron van primair fijn stof in onze regio. Daarna volgen transport en industrie.

Samenstelling fijn stof

Fijn stof bestaat uit deeltjes met verschillende fysische en chemische eigenschappen. De VMM onderzoekt de samenstelling van fijn stof tijdens haar Chemkar-projecten, een afkorting van chemische karakterisering. De chemische samenstelling van de deeltjes leert ons vaak heel wat over de bronnen en oorzaken van het gemeten fijn stof.

 Wat is fijn stof?

De samenstelling van PM10 kan sterk verschillen van plaats tot plaats en van dag tot dag. De gemiddelde samenstelling in Vlaanderen ziet er als volgt uit:

WatToelichtingAandeel

secundaire anorganische ionen

ammoniumnitraat en ammoniumsulfaat, deeltjes die in de lucht ontstaan door reacties van ammoniak, stikstofoxiden en zwaveldioxide

30-40%

organische deeltjes

gevarieerde groep van koolstof bevattende deeltjes die onder meer ontstaan bij de verbranding van hout, uitstoot van verkeer en industrie

ca. 20%

mineraal stof

iets grovere deeltjes afkomstig van opwaaiend bodemstof, slijtage van wegdek en voertuigen,...

10-20%

zeezout

deeltjes die ontstaan boven zee en dan door de wind honderden kilometers kunnen reizen

ca. 10%

elementaire koolstof

beter bekend als dieselroet. De zeer fijne, zwarte deeltjes die ontstaan bij de verbranding van diesel en andere zware brandstoffen

5-10

Naast deze 5 groepen is er ook altijd een deel ‘onverklaarde massa’. Deze bestaat waarschijnlijk voor een groot deel uit water dat gebonden is aan het fijn stof.

Zwarte koolstof of elementaire koolstof?

Zwarte koolstof (black carbon; BC) vormt een fractie van PM10 en bestaat voornamelijk uit roetdeeltjes die ontstaan bij onvolledige verbranding van fossiele en andere brandstoffen (diesel, hout, kolen,…). Met zwarte koolstof bedoelen we min of meer hetzelfde als elementaire koolstof. Wetenschappers spreken echter over zwarte koolstof wanneer de metingen op een optische manier gebeuren, dus door te meten hoe ‘zwart’ een filter is. Wanneer ze op een andere manier meten, spreken ze doorgaans over elementaire koolstof.

Momenteel is er nog geen Europese referentiemethode voor de bepaling van zwarte of elementaire koolstof. Hierdoor kunnen resultaten van verschillende meetmethoden soms licht verschillen van elkaar.

vmm.be is een officiële website van de Vlaamse overheid

Elke dag opnieuw werkt de Vlaamse Milieumaatschappij aan het milieu van morgen. Water, lucht en klimaat(adaptatie) zijn onze kerntaken.